Wskazówki do pracy z dzieckiem leworęcznym

Specjalne potrzeby edukacyjne dotyczą także dzieci leworęcznych. Co o leworęczności powinien wiedzieć nauczyciel pracujący z dziećmi z klas I–III szkoły podstawowej? Jak pracować nad kształtowaniem u dziecka umiejętności grafomotorycznych oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej? Warto poznać podstawowe zasady.

 

Kształtowanie prawidłowej postawy ciała podczas pisania:

• obie stopy oparte o podłogę,
• przedramiona oparte o stół,
• plecy wyprostowane,
• tułów oddalony od ławki tak, by dziecko miało swobodę ruchów rąk,
• sąsiad w ławce siedzi po prawej stronie,
• światło padające na zeszyt powinno być z przodu lub z prawej strony,
• optymalne miejsce dla ucznia to środkowy rząd. 

 Właściwe ułożenie zeszytu:

• zeszyt w pewnej odległości od ciała i dolnego brzegu ławki,
• ukośne nachylenie zeszytu w prawą stronę – lewy górny róg skierowany ku górze, prawy górny ku dołowi,
• zeszyt powinien leżeć nieco na lewo od osi ciała.

 Sposób trzymania pióra:

• chwyt powinien być poprawny – trzema palcami lewej ręki (kciuk i lekko zgięty palec i wskazujący trzymają pióro, a środkowy podpiera),
• ręka trzymająca pióro powinna znajdować się ok. 2 cm od powierzchni zeszytu,
• w pierwszych miesiącach nauki pisania wskazane jest pisanie ołówkiem, a następnie piórem lub dobrym długopisem (można użyć plastykowej nakładki lub „trójkątnego” ołówka).

 Prawidłowy układ dłoni, nadgarstka i przedramienia:

• dłoń wraz z nadgarstkiem stanowi przedłużenie ramienia,
• brzeg dłoni, nadgarstka i ramię powinny być cały czas oparte o stół i zeszyt,
• koniec pióra skierowany ku lewemu przedramieniu w połowie odległości między ramieniem a łokciem,
• przedramię ręki piszącej prostopadłe do liniatury zeszytu,
• dłoń i palce trzymające pióro powinny być poniżej liniatury zeszytu tak, by nie zasłaniać pisanego tekstu.

Organizacja ruchów pisania:

• prawidłowe zapisywanie liter zgodnie z obowiązującym wzorcem z uwzględnieniem kolejności i kierunku ruchów,
• płynne przesuwanie ręki od lewej strony do prawej (progresja duża),
• opanowanie ruchów progresji małej (pisanie bez odrywania ręki),
• przesuwanie ręki z końca jednej linijki do początku drugiej (ruch zwrotny dłoni i przedramienia bez odrywania łokcia),
• przesuwanie ręki piszącej od lewej do prawej strony bez przekroczenia osi ciała.

Kontrola i regulowanie napięcia mięśniowego:
Napięcie mięśniowe całej ręki powinno być świadomie regulowane i kontrolowane. U osób mających problem z jego kontrolą może pojawić się zbyt silne lub zbyt słabe napięcie. Małe napięcie powoduje słaby nacisk na pióro. Pismo jest mało czytelne, ślad ołówka mało widoczny, linie niepewne, drżące i cienkie.

Natomiast nadmierne napięcie powoduje przybranie nieprawidłowej postawy ciała (zgarbienie), synkinezje (współruchy), unoszenie łokcia i nadgarstka, ograniczenie ruchów, skurcz pisarski. Kurczowe trzymanie narzędzia piszącego i zbyt silny nacisk powoduje powstawanie kleksów, łamanie grafitu, czy stalówki.

W celu uniknięcia powyższych problemów należy zadbać, by dziecko:

• potrafiło uświadomić sobie i odczuć własne napięcie mięśniowe,
• świadomie kontrolowało i regulowało napięcie mięśniowe (napięcie i rozluźnienie),
• ograniczało napięcie mięśni niebiorących udziału w określonej czynności ruchowej.

 Pomocne może być koordynowanie ruchów obu rąk:

• usprawnianie piszącej ręki,
• współdziałanie ręki wspomagającej (trzymanie i przesuwanie zeszytu lub kartki).
  

W pracy z dzieckiem należy uwzględnić ćwiczenia usprawniające współdziałanie oka i ręki:

• usprawniać przez ćwiczenia rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową współdziałanie ruchów ręki piszącej z funkcjami wzrokowymi,
• rozwijać współdziałanie ręki i oka po tej samej stronie,
• umożliwić stałe śledzenie wzrokiem czynności pisania.

W pracy z dzieckiem powinny się przewijać różnorodne formy zajęć i ćwiczeń, które usprawniają precyzję, szybkość i koordynację ruchową rąk oraz grafomotorykę.